Categories: TaqbaylitTASERTIT

Timlilit akked Maziɣ AZEWAW : “S tdukli n uɣref-nneɣ ara d-nawi tilelli”

Tella-yaɣ-d temlilit akked yiwen n umeɣnas ilemẓi wagi d Maziɣ Azwaw, nebɣa ad nzer acu yettdeggiren ilmezyen iqbayliyen d tyelmezyin tiqbayliyin ar timmuɣnest xas ulamma, d abrid yeččuren d tuḥsifin d wuguren sɣur adabu akked ula d timeti taqbaylit, deg tazwara nesra ad nzer anwa i d Maziɣ?

Maziɣ d ilemẓi aqbayli yeffuden tilelli 23 isegasen deg tudert-iw, luleɣ deg tɣiwant n Uqbu, lεeṛc n iɣil n Umssed. D anelmad deg tsdawit n εebdeṛṛaḥman Umira , deg ussegas amenzu n Master, taywalt d wayen icudden ɣer ugdud,d ameɣnas yekkaten ɣef tlelli n Tmurt Taqbaylit,deg-umussu AKAL, d amaru afidiṛal n waɣir n Bgayet.


Tezmreḍ ad ɣed-s-geẓiḍ amecwar n umussu-yagi seg URK ɣer AKAL?
Nɛedda s AKAL akken amussu-nneɣ ad d-yifrir s tmuɣli n yiman-is d ubrid-is. Ad yili d win n tdukli s wayes-s ara d nawi tilelli. Yeldi tiwwura i kra n win/tin yekkaten ad d-yawi kra i Teqbaylit. Xas nemgarrad di tmuɣli, yesdukkel-aɣ wakal aqbayli. Mačči seg-yigenni i d-neɣli, deg-s i d-nefruri, deg-s ara nidir di liser d tlelli.
Anda AKAL yebna amennuɣ-is ɣef kraḍ (03) tgejda deg uɛeddi seg usuter ɣer lebni n uwanek aqbayli di tmurt Taqbaylit. Ayagi ad d-yili s usdukkel n yiɣallen n teqbaylit akken ma llan.
Amennuɣ-nneɣ mačči d asertan kan. Yessefk ad nesserwet meṛṛa inurar n tudert : Aḥric imetti, idles, tadamsa, tawnennaḍt … D ayen ara d-yilin s isenfaṛen deg unnar. Agdud aqbayli ur yezmir ara ad yeǧǧ llaẓ-is ad yeww lexṛif. Tilufa-s yessefk ad frunt tura uqbel ad ifat lḥal.
Amennuɣ llsas-is d aɣref aqbayli. Nukni s tuddsiwin tisertanin ad s nili i lmendad akken tikli-ines ɣer tlelli ad tili tezga tewqem. Ayen i d-yekkras ger tuccar n udabu amhresan yelha, ad ikemml fell-as kra kra, ad yali taseddaṛt deffir tayeḍ arma ibedded uwanek Aqbayli anayan, amagday,imetti ara yebnun ɣef Jmaɛ Liman d tgada ger tmeṭṭut d urgaz.
Abrid i nerra newwi-t, ma yella agdud aqbayli ur as d-igir ara irebbi, ur yessuffuɣ ara. S tdukli n uɣref-nneɣ ara d-nawi tilelli.


Deg unejmuɛ aneggaru i txdmem thdrem ɣef liḥala tettidir tmurt leqbayel ladɣa ɣef imeḥbas amek i tt-tettwalim?

Adabu azzayri amhersan yugi ad yebru i tizzeɣzeɣt d tizzeɣyelt deg-wudem n ugdud aqbayli. Ar iḍ-a yekkat s wayen yellan ger yifassen-is akken ad s-yerreẓ ifadden.
Di tmura anda awanek iḥemmel agdud-is, sawalen-d i yiɣermanen akken ad ten muqlen , ad walin ma izedɣ-iten waṭṭan n COVID. Di Lezzayer, Adabu amharsan, ifuṛes tagnit n Tezɣant tadwasant, anda imdanen ur d-teffɣen ara am zik ar webrid, akken ad iger di leḥbas imeɣnasen yugin kennu. Nger tamawat d akken adabu agi amesbaṭli ur iferreq ara ger uqbayli n «Hirak » d uqbayli yettnaɣen ɣef timunent. Yebɣa kan ad yerr takmamt i Teqbaylit acku yettwali-tt d amesmaṛ yeqqazen di tgecrirt-is.
Deg Bgayet, Aqbu, Tubiret, Tizi-Wezzu … ayen din n yimeɣnasen ar iɛeddin sdat wexxam n wertaɣdemt tazzayrit. Lwennas Ḥemzi, ar tura ur d-iban kra ɣef temsalt-is. Atmaten-nneɣ agi yettwakeblen,aqel-aɣ ar tama-nnsen. Aqbayli/Taqbaylit yettwawḍen, taluft terza agdud aqbayli akken ma yella.
Abaxix yeḍran d Wlid Neqqic d ayen ur nettuqbal. Yemmal-aɣ-ed d akken, ulac tifrat nniḍen nnig tduli. Yes-s kan i nezmer ad nerr akkin tiwuɣa i d-iteddun.


Ger tineqḍin i d yettaran lewlha deg usenfar-nwen d assiwel-nwen ɣer usarag aɣerman deg iqbayliyen, amek tebɣam ad tilli anwa ara yillin daxel?
Awal i t-iferrun d awal. Nukni nezga nessawaled ar tdukli ara yilin ddaw leɛnaya n teqbaylit. Asarag aɣerman aqbayli d yiwet n tekti i d yefka Mass Buɛziz u Cebbi ( Bouaziz Ait Chebi) deg useggas n 2017. S yin d afella, irefd-itt umussu-nneɣ deg-ugraw n tlalit-is ass n umenzu n Mayu 2019.
Asarag-agi nebɣa ad yili d win ara isdukklen tarwa taqbaylit i Teqbaylit. Ulac win ara yuɣalen deg-yidis. Iɣallen yessefraken tamurt Taqbaylit di yal aḥric n tudert, asarag-agi nnsen, d axxam-nnsen. Iseqquma n tudrin, tiddukliwin tidelsanin, tiddukliwin yettḥaraben ɣef twennaḍt, tuddsiwin tisertanin, imussuten, imussnawen, inaẓuren, udmawen yettwassnen deg-umezruy-nneɣ d yedles-nneɣ, neggar-asen tiɣri n tegmat akken ad nemlil, ad nemmeslay ɣef uzekka n tmurt taqbaylit. Imensi aẓidan d win i ɣef mraḍan at wexxam.

Aṭas n teqbayliyin d yeqbayliyen i d-yegren irebbi i tekti agi n usarag. Tura tekka nnig umussu-nneɣ, tuɣal d asarag aqbayli. Nqeddec d yimeɣnasen nniḍen akken asarag agi ad d-yili s yisem n teqbaylit, iswi-s d amek ara d-naf di tegmat d tugdut iberdan ara d-yessuffɣen tamurt-nneɣ ar tafat.


Acu i d tiɣri-nwen i yiqbayliyen ladɣa deg cedda-a i degi tettidir?
Ad greɣ tiɣri i wegdud aqbayli akken ad ibedd akken iwulem ar yidis n wid yettwaḥebsen i lmend n tektiwin-nsen, d yimenɣasen i la tesḥaḥay « Teɣdemt » tazzayrit.
AKAL d axxam-n yal Taqbaylit, n yal aqbayli. Akken i s yenna uzamul-nneɣ, Lwennas Matub : anda yella uqbayli ad t-neqsed, ad t-nesseḥdeṛ. Tilelli n tmurt Taqbaylit ad tili s teqbayliyin d yeqbayliyen neɣ d awezɣi ad d-tili.
Ad iniɣ akken yeqqar Mass Buɛziz : ma neddukkel ad tt-id nawi, ma nebḍa ad aɣ tawi

Ma tesɛiḍ awal n taggara ɣur-k aṣawaḍ?

Tanemmirt i « Ameɣnas » i ɣ-yefkan awal di tallit anda adabu azzayri igezzem imi. Sarameɣ-as teɣzi n tudert. Afud igerzen

Ameɣnas

Recent Posts

Appel pour les condamnés à mort

Je vais partager avec vous l'extrait d’un texte d’Albert Camus, qui s’intitule « Un appel…

4 mois ago

Contribution : La “justice” algérienne et le Congrès “zéro kabyle” de Mostaganem

Si prompte à juger et à "condamner à mort", et en appel svp, de jeunes…

5 mois ago

Droit de réponse à l’Agence France Presse à propos de l’affaire dite « Djamal Bensmail »

Nous publions l’intégralité de droit de réponse à l’agence France-Presse produit par le collectif Action…

6 mois ago

MOHAMED SIFAOUI, L’ISLAMISTE TOXIQUE POUR SES CAMARADES ET LEURS ADVERSAIRES

  "Le réel s'inscrit en négatif des apparences." Il y a de cela 3ans, Mohamed…

10 mois ago

Les Kabyles n’admettent pas l’idée que le MAK soit un mouvement terroriste

Le Kabyle n'admettra jamais l'idée qu'un militant politique quelle que soit sa cause peut être…

11 mois ago

Lounes Amrane une figure montante de la chanson Kabyle

Lounes Amrane est l'une des figures de la nouvelle génération de la chanson Kabyle. Comme…

1 an ago