ameghnas.info
0 9 minutes 2 ans
Ass-a d amuli wis 104 n tlalit n Da Sliman Azem, amusnaw n tezlitt taqbaylit, win ifernen iseɣ ɣef cci, taqbaylit ɣef tedrimt. Deg yiwet n tallit anda ara nettwali deg inaẓuṛen iqbayliyen ara sseknuyen tagecrirt sdat udabu azayri, yerran takmamt i wegdud, Da Sliman d amedya n tebɣest, d taftilt i yal win yezdeɣ ccek deg ṭlam n lezzayer n wass-a. atah udiwenni s tutlayt taqbaylit d-yellan deg useggas n 1975.

 

RADIO : Dda Sliman, acu n wuguren d-tettmagareḍ kečč irefden tizlit tamḥaddit ?
DA SLIMAN ; Aṭas i k-yennan ṭixxer i wawalen am “AGGUR”, “AJRAḌ”, “Tilelli”…atg., nniɣ-asen, ma yella ur
sɛiɣ ara azref i wakken a d-adreɣ imeslayen-agi, azekka ur seɛɛuɣ ara azref a d-adreɣ ula d imeslayen am “AƔRUM”, ma nniɣ-d : “LE PAIN” ad iterrem γer lḥebs. Deg useggas n 1956 deg rradyu taqbaylit, yessuter-iyi-d Ḥamid (win
yessedduyen tadwilt) acu akk ɛzizen ɣef wul-ik, mebla aṭas n uxemmem nniɣ-as d “Tilelli-inu”, dɣa amnekcam afransis, ijbed-itt yerssers-itt, ifehm-itt akken, d asiwel γer timunnent d usufeɣ n umnekcam i d-qeṣḍeɣ !  Yerna ar tura, zik nɛedda-d deg lxuf nettagad Irumyen, nxeddem ccna s tuffra s lmeɛnat, nettagad ayen din, newweḍ-d ar yiwen lweqt ula d tura nettagad, mi tekkreḍ ar yiwen ad k-yini : “ECCCT, SSUSEM, BALAK LA SECURITE MILITAIRE AH,MA ULAC ADAG-D-SLEN”.  Ihi tura deg tugdi kan ara nemmet ? Yenna-yak yiwen «Ay atmaten, nekk sɛiɣ arraw-iw, ttagadeɣ », nniɣ-as : Tettagadeḍ tili-inek ! ihi tura ur tettekkes ara tugdi- yagi ? nekk steqsaɣ iman-iw seg zik, ɛyiɣ ttagadeɣ, meɛna ugadeɣ, ugadeɣ, armi teččur deg tugdi tenɣel-d, tura dayen tekkes, tugdi tettmenṭar deg lqaεɛa.

RADIO : Ffeɣ ay ajraḍ tamurt-iw, deg Lpari kan ur tt-id-sɛeddayen ara neɣ ula deg tmurt deg wakud n lgirra-nni ?
DA SLIMAN : Deg rradyu Lpari i tt-id-xedmeɣ ass amezwaru, faqen-as deg Ledzayer, axaṭeṛ rradyu n Lpari tettceggiɛ yakk tizlatin n teqbaylit γer Ledzayer, dinna i tt-trejmen, faqen-as deg Ledzayer, ssyin d afella teksen-tt yal anda ara tt-mmagren, ihi armi deg 62 i tt-id-ssuffɣen, acku deg wexxam n teẓrigin PATHE MARCONI ffren aḍebsi-nni, ula deg rradyu akken i tella, ffren-t seg 3 yebrir 1956 armi d 1962 i d-ffɣent. Ifransisen kksen sin iḍebsiyen, IḌHER-D WAGGUR, FFEƔ AY AJṚAD TAMURT-IW. Acu kan, deg 1958 imi i d-yusa DE GAULLE, ikellex-asen Ḥamid (amseddu n tedwilt) i Yefransisen, yenna-yasen akken, Sliman Σazem, yexdem tizlit i d-yettmeslayen ɣef DE GAULLE, “IḌHER-D WAGGUR“, am akken aggur d  Charles de Gaulle,
yellan deg Lpari, ma d ITRI, d ayen yettawi ɣef tuyat-is imi yella d afettyan (Général), seg wassen serrḥen-as. Akka twalam, acengu afransis yekkes-iyi kan sin iḍebsiyen, ma d wagi  n Ledzayer tekkes-iten akk, imi deg Tṛaḍ n 6
wussan ger Waɛraben d Izraɛil, Lḥukuma n Ledzayer terra-d ttar deg inaẓuren udayen, kksen ENRICO MASSIAS, d waṭas-nniḍen, seddan-iyi, snin-iyi am udekkur, axaṭeṛ ɣilen deg Tel-Aviv i luleɣ, tizlit kerhen akk d tinna : “TERWI TEBBERWI“, ar ɣur-sen ur ilaq ara ad-iniɣ akka, ilaq ad-iniɣ kan, tṣeggem akken ilaq. Deg lɛuḍ meqqar ad kksen kan tid ɣuccen ad ǧǧen tiyaḍ, nutni ḥuccen-tent am imi ara truḥeḍ ad-tḥucceḍ leḥcic seg tebḥirt.

RADAIO : Acimi annect-a n lkerhegga ?
DA SLIMAN : Nniɣ-d asmi wwiɣ  “ADEBSI N WURAƔ” (le disque d’or) akken ama d lḥukuma n Irumyen ama d tin n Waɛraben, ur i ḥemmlen ara, ur ḥemmlen ara ayen d-qqareɣ, ma ilaq a d-iniɣ ayen kan bɣan tif-it tiguggemt, ma ulac nekk d anaẓuṛ a d-iniɣ kan ayen ttxemmimeɣ, win kan izemren a d-yini ma yelha neɣ diri-t wayen cennuɣ d
LQUM-NNEƔ (IQBAYLIYEN D TEQBAYLIYIN), ma bɣan-t nutni nekk ad t-refdeɣ, ma ugin-t kess-it, ur zmireɣ ara a d-iniɣ ayen ur yehwin ara i lqum-nneɣ.

RADIO : Acu ara tiniḍ i wid iḍemɛen, dakken Sliman Σazem ad yuɣal γer tmurt?
DA SLIMAN : Mačči d tugin i yugiɣ ad uɣaleɣ, meɛna amek tebɣiḍ ad uɣaleɣ, ma yella uḍebsi, alamma teṛṛiḍ-as
TISEGNIT d LKURA ara d-iɣenni yerna 3 n dqayeq kan, ugin-t, ddifandin-t, nekk s timmad-iw, s wallaɣ-iw, leḥḥuɣ,
heddreɣ, sɛiɣ imedukkal ad i yanfen ? Nudaɣ acimi i ḥuccen akk leɛtab-iw d tezlatin-iw, ugin-tent,
ḥermen-tent, ufiɣ mačči d anamek neɣ d lmeɛna n imeslayen, n tezlatin am  “AMQERQUR”, “BABA ΓAYU” d “TERWI TEBBERWI”, i ten-iceɣben, d tamsalt n tutlauy, ugin taqbaylit, lemmer s taɛrabt i ttɣenniɣ ad sent-anfen. Imi ur bɣin ara taqbaylit ula d nekk ur ten-bɣiɣ ara. Ihi ma yella tbeddel yibbas iban-d Lḥeqq (wezref) ad
uɣaleɣ, bɣiɣ ayen din, ma yella ikemmel lbaṭel, yeqqim d netta i iǧehden, sani ara uɣaleɣ ? anef ad ssrewten alamma
ɛyan nekk ffɣeɣ-ten ffɣeɣ lbaraka-nsen, ur ḍmiɛeɣ ara deg-sen lxir, 10 iseggasen-agi i d-ɣeḍlen miḥyaf ɣef tezlatin-iw, deg tmurt-iw, am wakken d nekk i rran ɣer lḥebs, ihi win ara k-yerren ɣer lḥebs 10 iseggasen imir ticki i d-teffɣeḍ ad k-yini ṛuḥ uɣal γer lḥebs, amek ara qebleɣ, ur ttsemmiḥeɣ ara.

RADIO : Da Sliman d temsalt-agi n tmaziγt ?
DA SLIMAN : Nekk seg zik ttɣenniɣ ayen i d iyi-hwan kan, meɛna ma yella win ara t-id-issuffɣen, mer llant
teẓrigin tiqbayliyin neɣ timaziγin ara d-yelhun d cceɣl agi, tili a d-ssedduɣ yal taɣect n umennuɣ am “KKER A MMI-S N UMAZIΓ”, meɛna tasaεet-a γer Waɛṛaben d Irumyen i nesseklas (netteǧǧil), i wigi swa ttkukrun neɣ ttagaden ! Lukan sɛiɣ tiẓrigin (les éditions) nekki tilli ad geɣ yakk cnawi-yagi n tmaziγt, neɣ akka ? amedya “AMENṬAS MI ARA YEḤṢEL”  kukran ur bɣin ara ad t-id-xedmen, armi i sen-nniɣ, JE SUIS UN ARTISTE ENGAGE, ttwassneɣ akken sɛiɣ leryuy, u d amḥaddi et je suis responsable ! win yebɣan ad-yessuffeɣ yelha ma ulac ad ruḥeɣ ar wayeḍ ! aṭas n tezlatin d iḍebsiyen lemmer ur leḥḥunt ara, ttnuzunt akken iwata tilli ulac win ara iqeblen ad i y-ssekles.

RADIO: Icennayen i d-yettasen ɣur-k qqaren-ak, yya-n ad tuɣaleḍ γer tmurt, acu tettxemmimeḍ fell-asen?

DA SLIMAN : Ussan-d ɣuṛ-i ara k-qqaṛen ilaq tura ad tkecmeḍ γer tmurt, lqum-ik icedha-k, acu kan ṭixxer akk i “Imaziγen-agi” d “L’académie berbère” nniɣ-asen argaz ara iḍebbren fell-i ɣef 57 n iseggasen mazal ur d-ilul ara, neɣ werɛad meẓẓi, yerna aṭas i yzuxxen deg tmurt nnan-as Sliman Azem d nekkni ara t-id-yawin ṛuḥen-d ɣur-i ad i-yawin ! nniɣ-as nekk mači d akuli ad iyi-tawiḍ, ur bɣiɣ ara ad rreɣ iman-iw deg umḍiq anida ara ttagadeɣ yal tikkelt i deg ara xedmeɣ asefru ma d yeɛǧeb wagi neɣ acu ara yini wahi ! ur ugadeɣ yiwen, ula d Rebbi mačči  d ajhal meɛna ur t-ugadeɣ ara, netta ixeddem ccɣel-is nekk xeddmeɣ ccɣel-iw, netta yettalas-iyi lmut nekk ttalaseɣ-as tudert.

RADIO: Acu tenniḍ deg icennayen ilmeẓyen n wass-a am Idir (Baba-inu ba), les abranis, Ferḥat imaziɣen imula ?

DA SLIMAN : Tura nebbeḍ-d deg 4, nuɣal deg 6 ssyin akkin rennun-d yiwen yiwen, am wakken ara d-teddmeḍ
aremmuɛ ijeǧǧigen, ur yecbiḥ ara s yiwen kan ujeǧǧig, laqen ad s-ternuḍ wiyaḍ, akk d leḥcic daɣ netta akken, nekk ferḥeɣ imi ggten ifennanen, xas yiwen ur yessin ara ad yuɣal ad yissin, xas ur yefhim ara ad yuɣal ad yefhem, ma ṭṭuqten icennayen d taqbaylit umi yeǧhed ufud, d iḍebsiyen n ccna n taqbaylit i iɛumen deg taggara d ssuq-nneɣ i yennernan i ymeqqren. Ixulaf-agi ferḥeɣ yes-sen ayen din, ḥala win ur wɛiɣ ara ad t-ḥamiɣ ma d wid yeffrefren s iferrawen-nsen ad sen-d-yernu Rebbi, yettusemma tura ma mmuteɣ ad tt-ǧǧeɣ teɛmer.

Adiwenni Radio Afrique 1975